Garip Hareketi - PDF

GARİP HAREKETİ

• Birinci Yeni veya Yeni Şiir adıyla bilinen Garip akımının şiir görüşleri Garip adlı kitabın ön sözünde yer alır.
  • “Bu kitap sizi alışılmış şeylerden şüpheye davet edecektir.”
  • Kitabın ön sözünü Orhan Veli yazmıştır.
• Ahmet Hamdi Tanpınar, Garip akımını şiirden uzaklaşan bir garip akım diye niteler.
• Mısracı zihniyete karşıdırlar.
  • Ölçü ve uyağı reddetmişlerdir.
    • İkinci dizeyi daha kolay hatırlama aracı olarak görürler.
  • Şiir onlara göre bir bütündür.
  • Onlara göre şiirde ahengi sağlayan ölçü ve uyak değildir.
  • Serbest şiir anlayışı vardır.
• Söz sanatlarına ve anlam sanatlarını terk etmek gerektiğini düşünürler.
  • Tarihin aç gözünü doyurmuş olan edebi sanatlar olarak tanımlama yaparlar.
  • Her türlü benzetme sanatı onlar için tabiatın doğallığını bozan bir nesnedir.
  • “Gibi” kelimesi bu dönemdeki şiirlerde yer almaz.
• Şiir için özel bir dili reddedip konuşma dilini esas alırlar.
  • Şiir, halka seslenmelidir.
  • Halkın dili bunun için en iyi kaynaktır.
  • Nasır, ayakkabı vb. sıradan kelimeler şiirde karşımıza çıkar.
  • Şiirde anlaşılmazlık onlara uymamaktadır.
  • Kişiler sıradan insanlardır.
  • Düz bir anlam önem arz eder.
• Özellikle Orhan Veli’nin “Kitabe-i Seng-i Mezar” şiiri sanatlı söyleyişin dışlandığı şiirlerin öncüsü olarak karşımıza çıkar.
• İlkeleri “basitlik, sadelik ve aleladelik”tir.
• Dadaizm akımının etkisinden ötürü tüm geleneklere karşıdırlar.
  • Kuralsızlık, kuraldır.
• Eski şiiri yermişlerdir.
• Eski şiiri Ahmet Haşim üzerinden eleştirdiler.

Canan ki gündüzleri gelmez Akşam görünür havz üzerinde

Canan ki Degüstasyon’a gelmez Balıkpazarı’na hiç gelmez.

Akşam, yine akşam, yine akşam Bu göllerde bir dem kamış olsam

Akşam, yine akşam, yine akşam Rakı şişesinde balık olsam

ORHAN VELİ KANIK (1914-1950)

• Garip hareketinin tüm ilkelerine sadık kalmıştır.
  • Garip hareketinin tüm ilkeleri, aynı zamanda Orhan Veli’nin edebî kişiliğidir.
• Günlük dilin tüm imkanlarını kullanmıştır.
  • Sokağı şiire taşıyan şair olarak bilinir.
• Şiir ihtilalcisi olarak kabul edilir.
• İroni, espri, nükte şiirlerinde bolca yer bulur.
• Her şeyin şiirin dili olabileceğini savundu.
• Yaprak adlı iki sayfadan oluşan tek yapraklık bir dergi çıkarmıştır.
  • Bu dergi, ölümünden sonra “Son Yaprak” adıyla çıkarıldı.
• “Anlatamıyorum” şiiri, kendisine özellikle İkinci Yeniciler tarafından gelen eleştirilere karşılık yazılmış Garip anlayışı dışında yer alan bir şiirdir.
• Mehmet Ali Sel takma adını kullandı.

Eserleri:

Şiir: Garip, Delikli Şiir, Cımbızlı Şiir, Bedava, Destan Gibi, Yenisi
Çeviri: La Fontaine Masalları
Manzum Fıkralar: Nasrettin Hoca Fıkraları

MELİH CEVDET ANDAY (1915-2002)

• Ukde adlı şiiri, ilk şiiridir.
• MC Anday, MCA, H. Mecdi Velet, Murat Tek, Yaşar Tellidere takma adlarını kullandı.
• Garip etkisiyle küçük insanların hayatını ele aldı.
  • Ölçü ve uyağı kullanmayarak oldukça sade bir dille yazdı.
• Garip sonrasında imge ve simgeciliğe yer verdi.
  • Tohum adlı şiirinde ölçü ve uyağı kullandı.
  • Kolları Bağlı Odysseus’ta Yunan mitolojisini işledi.
• Gizli Emir romanıyla TRT Sanat Ödülleri Roman Armağanı aldı.

Eserleri:
Şiir: Garip, Rahatı Kaçan Ağaç, Kolları Bağlı Odysseus, Yağmurun Altında, Yan Yana, Tanıdık Dünya, Telgrafhane, Göçebe Denizin Üstünde, Teknenin Ölümü, Ölümsüzlük Ardında Gılgamış
Roman: Gizli Emir, İsa’nın Güncesi, Meryem Gibi, Aylaklar, Yağmurlu Sokak
Tiyatro: İçerdekiler, Ölümsüzler, Mikado’nun Çöpleri

OKTAY RIFAT HOROZCU (1914-1984)

• İlk şiirlerini Varlık dergisinde yayımladı.
  • Bu şiirlerde geleneksel biçim ve ölçüye yer verdi.
• Garip akımının etkisinde yazdığı şiirlerinde kent insanlarını ele aldı ve lirizmden uzak durdu.
• Şiir hayatı iki dönemde incelenir:
  • Garip etkisinde “sanat, toplum içindir.”
  • Garip sonrasında “sanat, sanat içindir.”
• Özellikle “Perçemli Sokak” yapıtıyla imgeye ve İkinci Yeni akımına yönelmiştir. Ve kendini bu akımın öncüsü saymıştır.
  • Ancak İlhan Berk, Cemal Süreya gibi öncüler bu iddiaya karşı çıkmışlardır.
• Yalnızlık ve yaşama sevinci konularını işledi.

Eserleri:
Şiir: Garip, Yaşayıp Ölmek, Kargayla Tilki, Elifli, Çobanıl Şiirler, Aşk ve Avarelik Üzerine, Perçemli Sokak, Aşağı Yukarı, Elleri Var Özgürlüğün, Denize Doğru Konuşma…
Roman: Bay Lear, Bir Kadın Penceresinden- Danaburnu

Tiyatro: Oyun İçinde Oyun, Atlar ve Filler, Çil Horoz, Zabit Fatma’nın Kuzusu

Hazırlayan: Melih Özdamar

Diğer toplulukların PDF'si için tıklayınız.

İçeriklerimiz, pdf anlatımlar dahil, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nca korunmaktadır. Telif haklarının herhangi bir şekilde ihlali, başka yerlerde isimsiz yayımlanması, çeşitli kitap kaynaklarında izinsiz yer alması, içeriğin izinsiz kopyalanıp başka bir isimle tanıtılması vb. ile yapan kişi, kişiler veyahut kurumlar hakkında gerekli işlemler başlatılacaktır. 
 Türkçe ve Edebiyat yönetimi.