Türkçenin en çok sevilen konularından biri kolaylığı itibarıyla bağlaçlardır.
Bağlaçlar birçok yayınevinde veya internet sitesinde oldukça abartılı detaylarla
aktarılmaktadır. Bizler elimizden geldiğince bağlaçları sınavlarda işinize
yarayabilecek, temel verebilecek şekilde aktardık.
Bir cümleyi, kelimeyi, kelime gruplarını, ögeleri birbirine bağlayan
unsurlara bağlaç denir. Bağlaçlar, teknik olarak virgüllerle aynı görevi
üstlenmektedir.
- Bağlaçlar, cümlenin ögelerinde cümle dışı unsur olarak yer alırlar.
- Çekim eki aldıklarında adlaşma özellikleri vardır.
- Bağlaçlar tek kelime hâlinde ya da tekrarlı hâlde bulunabilir.
Kelime Hâlinde Bağlaçlar
ile, dahi, ve, veya, yahut, ya da, da, ancak, yalnız, ama, fakat, lakin, bile,
lakin, meğer, meğerki, halbuki, nitekim, yani, zira, ki, de, ise, madem,
mademki, hatta, çünkü…
Tekrarlı Bağlaçlar
Hem…hem, ya…ya, gerek…gerek, ister…ister, bir…bir, kâh…kâh, ne...ne ...
UYARI: ancak, yalnız, ile gibi bağlaçların edat görevleri de
bulunmaktadır.
- Kâh çıkarım gökyüzüne seyrederim âlemi
Kâh inerim yeryüzüne seyreder âlem beni. - Sen de beni seviyorsun bana göre.
- Burada olmanı isterdim ama yoksun yanımda.
- Buraya sen bile giremezsin artık.
- Yanıma gelmeyi istiyor çünkü benimle çok mutlu.
- Bu anlattıklarımı sen dahi anlayamazsın.
1. İle
İle, ekleşebilen bir bağlaçtır. Aynı nitelikte eş, yakın anlamlı
kelimeleri birbirine bağlayan sıralama bağlacıdır. Ve bağlacı ile eş
değer taşır.
- Savaşçı kulağıyla danışman kulağı arasında fark var gibi duruyor.
- Gönüllerin hüzünleriyle zevklerinin birbirini bulduğu noktadır burası.
- Geceyle gündüz sürekli birbirini takip eder.
📣 DİKKAT:
İle sözcüğünün yerine “ve” bağlacı getirilebiliyorsa bu kelime
“bağlaç” görevi üstlenir.
- Bu müziklerle coşar insanın gönlü her gece.
- Düşüncelerle şarkılar bütünleşiyor her daim.
2. Ancak
Zıtlık anlamı taşıyan bağlaçlardır. Ama bağlacı ile eş değerdedir.
- Bu konuda karşı tarafın taleplerini dinledik ancak kayda değer bir şey bulamadık.
- Galatasaray iyi oynadı ancak şampiyon olamadı.
📣 DİKKAT:
Ancak sözcüğü “ama, fakat, lakin” anlamına gelecek şekilde kullanılırsa
bağlaç görevi üstlenir.
-
Bu büyüklük değil ancak mertçe bir davranıştır.
(ama = kabul etti > bağlaç)
-
Bu soruyu ancak senin çözeceğine inanıyorum.
(“ama”yı kabul etmeyip “sadece”yi kabul etti > edat)
3. Yalnız
Ancak gibi zıtlık bildiren bağlaçlardır. Ama ile eş değerdedir.
- Bu konuda sana hak veriyor olabilirim yalnız senin de hatalarının olduğunu görüyorum.
- Bilgisayar oyunlarının etkisi kötü seyirde olabilir yalnız olumlu noktalarını da es geçmemeliyiz.
📣 DİKKAT:
Yalnız sözcüğü yerine "ama" bağlacını kabul ettiği anda bu kelime
bağlaç görevli olur. Kabul etmeyip sadece anlamına gelirse edat görevi
kazanır. class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-justify:
inter-ideograph;" >
-
Bu konuda yalnız sen haklısın.
(“ama”yı kabul etmeyip “sadece”yi kabul etti > edat)
-
Bu saat çok güzel yalnız kordonunda sıkıntı var.
(ama = kabul etti > bağlaç)
📣 DİKKAT:
Yalnız sözcüğü kullanıldığı yere göre tür değiştirir. Fiilleri ve
fiilimsileri nitelerse zarf, isimleri nitelerse sıfat görevi, çekim
eki alırsa isim görevi kazanır.
- Yalnız yaşamayı kim ister ki?(Fiilimsiyi nitelediği için zarf görevlidir.)
- Yalnız bir hayat, tüm insanlığın korkusudur.(İsmi nitelediği için sıfat görevlidir.)
- Kendimi bildim bileli yalnızım.(Çekim eki aldığı için ad görevi üstlenmiştir.)
4. İse
Türkçede en çok karıştırılan ifadelerden biridir. Bunun sebebi ise bağlaç
ve ek fiil olarak benzer iki ifadenin olmasıdır. Karşılaştırma anlamı
katan bir bağlaçtır.
- Uzaklarda çayı demleyen kadınsa topluma neler katacağını düşünüyordu o gün.
- O akşam Florya'daysa ışıklar hiç sönmemişti.
📣 DİKKAT:
İse, yerine "de" bağlacını kabul ettiğinde bağlaç görevli olur. Kabul etmediğindeyse ek fiil görevlidir.
- Tüm konuları tahtaya yazıyordu, biz ise hepsini takip ediyorduk.
(yerine "de" bağlacını kabul ettiği için bağlaç görevlidir.) - Gülüşün bana oksijense sana aşktan bahsederim.
(yerine "de" bağlacını kabul etmediği için ek fiildir.)
Bağlaçlar Cümle İçinde Farklı Grupları Bağlayabilir:
Ögeleri birbirine bağlayabilir.
- Hatıraları ve umutları bir sonraki haftaya bıraktık.(Nesneleri birbirine bağlamıştır.)
Tamlamaları birbirine bağlayabilir.
- İnsanların duygularıyla hayvanların duyguları arasında bağlantı keşfedilmiş.
Cümleleri birbirine bağlayabilir.
- Bugün Galatasaray, şampiyon olur ama Beşiktaş taraftarı çok üzülür.
Hazırlayan: Melih ÖZDAMAR
İçeriklerimiz, pdf anlatımlar dahil, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu’nca korunmaktadır. Telif haklarının herhangi bir şekilde ihlali,
başka yerlerde isimsiz yayımlanması, çeşitli kitap kaynaklarında izinsiz yer
alması, içeriğin izinsiz kopyalanıp başka bir isimle tanıtılması vb. ile
yapan kişi, kişiler veyahut kurumlar hakkında gerekli işlemler
başlatılacaktır.
Türkçe ve Edebiyat yönetimi.